Başarılı gazetecilik birikiminin üzerine akademik araştırmacı kimliğini de ekleyen Merdan Yanardağ yeni kitabı “Kutsal Kısır Döngü”de İslam dünyasının geri kalmışlığının nedenlerini bilimsel kriterlerle masaya yatırıyor.
Söz konusu geri kalmışlığın tarihsel, kültürel, ekonomik, sosyolojik ve teolojik kaynaklarını ortaya çıkarmayı amaçlayan Merdan Yanardağ, “İslam dünyası neden geri kaldı?” şeklindeki yaygın soruya verilen yanıtın, nasıl bir kısır döngüye dönüştüğünü de bu çalışmasıyla net bir biçimde ortaya koyuyor.
Kitabının konuya ilişkin ideolojik yaklaşımlara ve tartışmalara müdahale etme amacı taşıdığını da vurgulayan Merdan Yanardağ şu değerlendirmeyi yapıyor:
“Bilindiği gibi, İslamcı akımlar hakkında cumhuriyetçi, ilerici ve sol çevreler tarafından yapılan çalışma ve tartışmalarda genellikle sorunun teolojik ve ideolojik boyutu ihmal ediliyor. Oysa teolojik ve ideolojik boyut, hem Müslümanların akıl kapısının kapatılmasının hem de geri kalmışlığının en önemli nedenini oluşturuyor. Dahası bu neden, diğer bütün etkenleri de belirleyen, geleneksel egemen güçlerin ihtiyaçlarını ifade eden temel etken oluyor. Elinizdeki kitapta, bir üst belirleyen niteliğindeki söz konusu iç dinamiğin çok katlı hikâyesini anlatacağız.”
Bu çalışmasının geçen yıl yayınlanan “İçtihad Kapısı” adlı kitabının hem bir devamı hem de ondan bütünüyle bağımsız yeni bir yapıt olduğunu belirten Merdan Yanardağ “Kutsal Kısır Döngü”nün içeriği ve kapsamıyla ilgili olarak da şunları söylüyor:
“İçtihad Kapısı kitabımda, esas olarak İslam dünyasının hâlâ devam eden Orta Çağına yol açan tarihsel kırılmayı yazdım. Dolayısıyla, akıl kapısının kapatılmasıyla bilimsel düşünce, eleştiri, yorumlama ve güncelleme yolunun kesilmesinin kaynaklarını inceledim. İslam dünyasındaki, din-toplum-devlet ilişkilerinin nasıl şekillendiğini, bu ilişkileri güdüleyen tarihsel, kültürel ve toplumsal nedenleri araştırdım. Bu özellikleriyle söz konusu kitap, tezleri olan bir Türk-İslam tarihi çalışması özelliğini de kazandı.
Elinizdeki bu kitapta ise esas olarak İslam dünyasının neden geri kaldığını; başta Batı olmak üzere. Kuzey ve Uzak Doğu toplumlarının büyük bölümünün Orta Çağ’ı aşarak Sanayi Devrimi ve modernleşme sürecini tamamladığı hâlde, bilimsel teknolojik devrimin dördüncü dalgasının (sanayi 4.0) yaşandığı ve beşinci dalgasının geldiği bir tarihsel dönemde, İslam dünyasının geri kalmışlık çemberini neden hâlâ kıramadığını araştırdım. Bu anlamda, bilimsel, teknolojik ve dijital bir devrimin gerçekleştiği 21. yüzyılın ilk çeyreği biterken, Müslüman toplumların neden hâlâ teolojik bir kısır döngünün içinde devindiklerini irdeledim. İslam dünyasının geri kalmışlığının altında yatan ve kilit niteliğinde olan bazı teolojik nedenleri ortaya çıkarmaya çalıştım. Sanırım bunu da gerçekleştirdim.
Dolayısıyla İçtihad Kapısı kitabı ile elinizdeki çalışmanın birbiriyle örtüşen alanları bulunduğu gibi, ana metinler itibarıyla farklılaşan yanlarının öne çıktığı, iki ayrı kitap, iki ayrı araştırma ve inceleme oldu.”